تجزیه ژنتیکی عملکرد و اجزای آن در خربزه به روش دی‌آلل

خربزه یک گیاه اقتصادی و مهم است و ایران از مراکز مهم تنوع برای این محصول به شمار می‌رود. برای برآورد نوع عمل ژن،‌ وراثت‌پذیری و دیگر پارامترهای ژنتیکی صفات مهم زراعی خربزه از تلاقی دای‌آلل بین 6 رقم محلی ایران به همراه یک ملون با منشأ خارجی از گروه کانتالوپنسیس استفاده شد. 7 والد، 21 تلاقی مستقیم و 21 تلاقی معکوس در قالب طرح لاتیس در سال 1385 در دو شرایط هرس و بدون‌ هرس در 4 تکرار کشت گردیدند. پس از رسیدگی میوه‌ها صفات تعداد میوه در هر بوته، میانگین وزن میوه‌های هر بوته برحسب کیلوگرم، طول و عرض میوه‌های هر بوته برحسب سانتی‌متر، ضخامت گوشت میوه‌های هر بوته برحسب سانتی‌متر و عملکرد یا وزن کل تمام میوه‌های برداشت‌شده در هر بوته برحسب کیلوگرم یادداشت‌برداری شد. تجزیه ژنتیکی به روش هیمن و جینکز انجام شد. میانگین مربعات ژنوتیپ‌ها برای کلیه صفات در هر دو شرایط از نظر آماری در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بود. ‌برآورد میانگین درجه غالبیت نشان داد که طول میوه، عرض میوه، ‌ضخامت گوشت و وزن در هر دو شرایط با اثر غالبیت نسبی ژنها کنترل می‌شود، در حالیکه عملکرد در شرایط هرس تحت تاثیر ژنهای با اثر فوق غالبیت کنترل می‌گردد، ولی در شرایط غیرهرس غالبیت نقشی در کنترل عملکرد نداشت. رقم میرپنجی بهترین رقم از نظر وزن و عملکرد بود در حالیکه رقم عباسعلی توانایی تولید میوه زیاد را داشت. وراثت‌پذیری بالای عمومی و خصوصی برای صفات تعداد میوه، وزن، طول، عرض و ضخامت گوشت نشانگر اثر کم محیط بر روی این صفات و نقش زیاد اثرات افزایشی بود.